Een duivels dilemma door Hans Bogers

De toeslagenramp, die zovelen heeft getroffen, zoveel mensen in onvoorstelbare problemen bracht en die nog steeds niet is opgelost, die ramp heeft heel veel  onvoorstelbaar leed  veroorzaakt. Hoewel, onbegrijpelijk, er heel veel mensen zijn, die dat geen bal interesseert. Sterker nog, dat er mensen zijn die van die ellende denken te kunnen profiteren door zich als benadeelde voor te doen en zich zelfs, niet in het bezit van kinderen, opgeven in aanmerking te komen voor zo’n kinderopvangtoeslag.

En wat te denken van die mevrouw, die levend van de bijstand af en toe door haar moeder van boodschappen werd voorzien en daarvoor op haar uitkering werd gekort. De rapen waren gaar. De kranten spraken er schande van. Het parlement stond op z’n achterste benen en de minister was woest. De gemeente, die zo meedogenloos met zo’n arme vrouw omging moest eigenlijk mores geleerd worden. Maar toen naderhand bleek, dat die mevrouw niet zo zielig was als door de media geschetst en dat ze onder andere in het bezit was van een auto en een dure motor, bleek de betreffende gemeente het volste recht te hebben gehad om die mevrouw enigszins op haar uitkering te korten. Los van het feit, dat wat betreft het laatste voorbeeld maar weer eens blijkt, dat media soms wel heel gemakkelijk en niet gehinderd door enige achtergrondinformatie oordelen vellen, daarbij blind gevolgd door de politiek, speelt er nog iets anders en dat is het probleem  dat ook wel een duivels dilemma wordt genoemd. Het dilemma dat ontstaat als je, bijvoorbeeld als overheid iets goed wil doen, maar dat van die positieve instelling ongegeneerd misbruik wordt gemaakt waardoor de goeden onder de kwaden moeten leiden.  Het duivelse dilemma dat ontstaat als de mensen, die er recht op hebben moeten worden geholpen en de misbruikers worden tegengehouden en misschien wel gestraft.  Bij duivels dilemma’s hebben mensen, organisaties en overheden altijd de neiging door te schieten van het ene uiterste naar het andere uiterste. En als er dan ook nog gebruik gemakshalve gemaakt wordt van die vermaledijde algoritmen, die in systemen vervatte vooroordelen, die geformaliseerde over ‘één kam scheerderij’ dan is de ellende al gauw niet meer te overzien. Waar maatwerk geboden is daar worden vakken gecreëerd, etiketten geplakt, stempels gedrukt waaraan niet of heel moeilijk te ontsnappen valt. 

Op 5 mei vieren we onze vrijheid, maar ondertussen hebben we  met het fenomeen algoritme een steeds meer beknellende onvrijheid gecreëerd, waaraan niet meer te ontkomen is. 

Met als bedroevende bijkomstigheid dat opnieuw de zwaksten in de samenleving de dupe zijn en dat  altijd zullen blijven.