Verantwoordelijkheid door Hans Bogers
Zo af en toe, eigenlijk met de regelmaat van de klok worden we geconfronteerd met het opvallend vaak gebruik van al dan niet nieuwe woorden. Woorden, die opeens veel gebruikt worden in de media bijvoorbeeld, maar ook in de dagelijkse communicatie. Nu is een column niet de plaats om al te diep op dit toch wel bijzondere fenomeen in te gaan, maar zo af en toe en zonder volledigheid of wetenschappelijke doorwrochtheid te pretenderen heb ik de neiging zo’n woord, of zinnetje bij de kop te pakken. Zo hoorde ik laatst, en het heeft natuurlijk te maken met de voor ons zo goed verlopen wereldkampioenschappen voetbal, zo hoorde ik laatst, dat voetballers, nadat zij een strafschop gemist hadden zich zo’n beetje verexcuseerden met de opmerking: “Maar ik heb mijn verantwoordelijkheid genomen.” Dat woord verantwoordelijkheid, is niet zomaar een woord. Nee het heeft te maken met begrippen als vrijheid, schuld en wellicht boete. En er zijn heel wat verhandelingen en diepzinnige gedachten aan gewijd. Maar het is meteen een woord, dat misbruikt of vals wordt toegepast. Zo heeft het een andere betekenis als een politicus het gebruikt dan als het wordt toegepast door een strafschop missende voetballer. Als een politicus zegt:”Ik neem mijn verantwoordelijkheid”dan bedoelt hij meestal te zeggen: “Ik lap alle afspraken en regeltjes aan mijn laars en ga mijn eigen gang. Jullie kunnen me wat.”In het algemeen belang natuurlijk, maar het is niet de goede betekenis van het woord. Naast het verdoezelen van de werkelijke bedoelingen wordt verantwoordelijkheid als excuus gebruikt en dat kan het nooit zijn. Verantwoordelijkheid betekent verantwoording afleggen en niet excuses aanbieden. Bij de penaltymissers ligt het wat anders. Zij bedoelen het goed, maar ze hebben de klok horen luiden zonder te weten waar de klepel hangt. Verantwoordelijkheid is namelijk onlosmakelijk verbonden met vrijheid. Je hebt de vrijheid die penalty te nemen of niet. Als je hem moet nemen, omdat de coach dat zegt kun je vanzelfsprekend niet verantwoordelijk worden gesteld voor het resultaat. Is de keus aan jou dan neem je de verantwoordelijkheid om hem te nemen of om hem niet te nemen. Aan jou de vrije keus dus. Als je het niet aandurft moet je de verantwoordelijkheid nemen de penaltystip te laten voor wat hij is: een rondje kalk op 11 meter afstand van het doel. Tot slot. De verantwoordelijken voor de prestaties van het Nederlands elftal op de wereldkampioenschappen in Brazilië kunnen met opgeheven hoofd Zuid Amerika verlaten, want ze hebben mij en velen met mij een prachtige tijd gegeven. Zij hebben met hun allen verantwoordelijkheid genomen en er uit gehaald wat er in zat.
