Ons vonnis werd in feite levenslang

De oorlogsherinneringen van kampoverlevende Gerrit Pit

Steenwijker Gerrit Pit zit tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n tweeënhalf jaar lang in de kampen Amersfoort en Sachsenhausen. Mede door toedoen van zijn broer Piet, die lid was van de NSB. In mei 1945 keert Gerrit terug naar zijn oude woonplaats Steenwijk en in juni wordt hij staflid van het interneringskamp De Eese. Met broer Piet als een van de te bewaken NSB’ers. De oorlogsherinneringen van Gerrit Pit zijn te lezen in het nieuwe boek ‘Ons vonnis werd in feite levenslang’ uitgegeven door WBOOKS.

Na de bevrijding schrijft Gerrit een indrukwekkend relaas over de verschrikkingen die hij meemaakte. Meeslepend vertelt hij hoe hij zijn principiële keuze tegen zijn broer en de Duitse bezetter moet bekopen met langdurige gevangenschap en talloze ontberingen. Het is voor hem het begin van een levenslange verwerking van een oorlog die hem nooit meer los zou laten en tevens een poging om nauwkeurig onder woorden te brengen hoe het leven in de kampen daadwerkelijk was. De oorlog hield Gerrit de rest van zijn leven in z’n greep. Zijn vonnis werd in feite levenslang.

Altijd was Gerrit bezig met zijn oorlogsverleden. Dit deed hij onder andere als bestuurslid van Expogé. Voor deze vereniging van ex-politieke gevangenen verzorgde hij de redactie van het maandblad Aantreden. Rond zijn vijftigste jaar kon hij de hectiek van zijn bedrijf en de verenigings -activiteiten niet langer volhouden. De steeds terugkerende nachtmerries vergden te veel. Hij nam toen afstand van al zijn activiteiten en verhuisde samen met zijn vrouw en jongste dochter naar Deventer om een leven in de anonimiteit te kunnen leiden. Na zijn overlijden in september 2019 hebben Gerrits vrouw en kinderen zijn memoires vrijgegeven voor publicatie.

Onmogelijke keuzes
Een maand voor het overlijden van Gerrit Pit sprak historicus Martin van der Linde nog anderhalf uur met Pit over zijn oorlogsverleden: “Het boek weerspiegelt de onmogelijke keuzes waarvoor mensen in oorlogstijd worden gesteld en laat tevens zien waar oorlog, geweld en geflirt met nationaalsocialistische ideeën toe kunnen leiden. Families worden verscheurd en levens worden verwoest. Woorden, acties en daden zijn niet vrijblijvend. Ook vandaag de dag is dat nog steeds een belangrijke boodschap.”

Op woensdag 3 maart 2021 heeft de weduwe van Gerrit Pit, Mw. G.H. Pit-Koerselman het eerste exemplaar van het boek in ontvangst genomen uit handen van Van der Linde.

Over de auteurs
Martin van der Linde (1985) is historicus bij de Stichting IJsselacademie en (mede)auteur van de boeken Vooruitboeren | Overijssel 1950-2000, Het Heideveld | Boerenrepubliek aan de Reune en De oorlog gaat nooit voorbij | Overijssel 40-45. Historicus Kay-Leigh de Weerdt (1989) werkte de afgelopen jaren als redacteur mee aan verschillende publicaties, voornamelijk op het gebied van lokale en regionale geschiedenis.