‘Den Haag, beloon koplopers in proeftuin Weerribben-Wieden’

Kansrijke groen-blauwe initiatieven NW-Overijssel verdienen eigen gebiedsfonds

Stikstof, biodiversiteit en klimaat zijn hot topic. Beleid dat de tongen losmaakt. Maar in Steenwijkerland blijft het niet bij praten. Ondanks de grote onzekerheden die de stapeling van rijksopgaven in ons gebied met zich meebrengt, werken negen boeren in de Baarlingerpolder hier al bijna een jaar samen. Bottom-up. Zij geven hun toekomst vorm binnen de randvoorwaarden van stikstof, klimaat, natuur en waterkwaliteit. Een koplopers-project pur sang dat onze, maar ook úw aandacht, waardering en financiële steun verdient.

In Den Haag wordt al geruime tijd gepraat over de klimaatopgaven – zoals stikstofreductie – in het landelijk gebied, terwijl er weinig schot in de zaak zit. Hoe anders is dat op lokaal niveau. Kijk naar Overijssel, waar al meerdere gewenste gebiedsprocessen uit de startblokken zijn gekomen. In de gemeente Steenwijkerland trekken de lokale en provinciale overheid samen de kar, om de positieve poging van onze boeren te ondersteunen. Hun oplossing is kansrijk, maar óók afhankelijk van rijkssteun.

We willen van wensdenken naar concrete stappen. Stappen die in Steenwijkerland intussen zijn gezet. In onze gemeente, die voor bijna een derde bestaat uit Natura 2000-gebied, komt de sector met eigen maatwerk. Een pasklare handreiking voor een unieke landsregio waarin zowel gewoond, gewerkt als gerecreëerd wordt. Met toeristisch top-icoon Giethoorn ‘in huis’, een Nationaal Park van Wereldklasse Weerribben-Wieden, maar ook een sterke agrarische sector.

Lovenswaardige actie
U kunt zich voorstellen dat de nood hoog is en de impact op de leefbaarheid groot. Toch wachten onze boeren niet lijdzaam af wat er ‘vanuit Den Haag’ komt. Als slimme ondernemers houden zij graag zelf het stuur in handen. Naast de boeren in de Baalingerpolder is in Steenwijkerland daarom nog een gebiedsproces met 19 boeren gestart: Boeren Blokzijl. Wij vinden het een lovenswaardige actie om, ondanks alle onzekerheden, aan de slag te gaan met steun van de provincie Overijssel.

De actieve inzet van boeren in onze gemeente verdient een groots compliment: niet alleen ligt hun focus op natuurherstel en klimaat, maar ook op de sociaaleconomische impact en op de toekomst van de agrarische sector. Een gouden greep: het draait immers om het herstel van de balans tussen economie en ecologie, zonder de leefbaarheid uit het oog te verliezen.

Daarbij is hulp nodig van de rijksoverheid. In Noordwest-Overijssel hebben we de wens om te komen tot een gebiedsfonds, en daarmee adequaat in te spelen op de financieringsvraag van deze koplopers-initiatieven.

Pilot Gebiedsfonds
Wij zien dat we in deze klimaatopgaven als overheden, samen met onze ondernemers, in een soort klem zijn beland. Het lijkt wel of (mee)bewegen steeds lastiger wordt. In dat licht ervaren we het gebiedsproces van de Baarlingerpolder in Steenwijkerland als een verademing. Zo’n proces verdient dan ook opvolging en navolging. Als pilot kan het gebiedsfonds in onze gemeente versneld gerealiseerd worden, en kunnen ook de boeren van de Baarlingerpolder van dit instrument profiteren.

Proeftuin voor ambities
In het gebied Weerribben-Wieden komen veel opgaven samen. Dit wordt ook nationaal erkend. In de Omgevingsagenda Oost Nederland (NOVI) wordt het gebied betiteld als proeftuin, om integraal opgaven en ambities op te pakken. In de Gebiedsgerichte Aanpak Noordwest-Overijssel werken we onder regie van de provincie samen aan een toekomstperspectief voor het veenweidegebied in de Kop van Overijssel.

De uitkomst van dit gebiedsproces is gunstig. De agrarische ondernemers zien snel kansen en willen deze verzilveren; om te stoppen, dan wel te verplaatsen of juist te investeren. Met de juiste regie kan deze pilot het effect hebben van een olievlek; nieuwe ondernemers in Noordwest-Overijssel zullen aanhaken bij bestaande gebiedsprocessen of zelf nieuwe initiatieven ontwikkelen om de opgaven voor natuur, stikstof, water en klimaat in samenhang op te pakken.

Cruciaal gebiedsproces
Ons pleidooi is: beloon deze initiatieven. Want gebiedsprocessen zoals de Baarlingerpolder maar ook het gebiedsproces van Boeren Blokzijl zijn cruciaal voor het behalen van de rijksopgaven, voor het agrarisch perspectief vanuit het principe “er zijn geen verliezers” én voor de vitaliteit en leefbaarheid van landelijke gebieden. De provincie Overijssel, gemeenten en lokale gebiedspartners in Noordwest-Overijssel kunnen en willen daar gezamenlijk een aanjagende en begeleidende rol in vervullen. Op hun beurt zijn ondernemers bereid om in een onzeker avontuur te stappen, om hun plan te realiseren.

Flexibiliteit en snelheid
Het welslagen van dat plan is afhankelijk van rijkssteun; het huidige kasritme en financieel instrumentarium sluiten niet aan bij de dynamiek in het gebied. We willen geen wirwar aan regelingen. Laat het doel voorop staan in de aanpak. Kortom: meer flexibiliteit en snelheid zijn vereist voor het succesvol doorlopen van een gebiedsproces én het enthousiasmeren van andere boeren om aan te sluiten.

Een gebiedsfonds biedt deze voorwaarden. Het zou goed zijn als het rijk een pilot Gebiedsfonds opzet in de Gebiedsgerichte aanpak van Noordwest-Overijssel, met de Baarlingerpolder en Boeren Blokzijl in onze proeftuin Weerribben-Wieden voor ogen.

Daarom doen wij een hartgrondig beroep op u, geachte minister, Kamerleden: help ons, geef ons die ruimte. Geef duidelijkheid over de financiën, dan kunnen de plannen worden uitgevoerd. Ik hoop dat jullie je hiervoor sterk willen maken.

Bram Harmsma
Wethouder gemeente Steenwijkerland